Thực tiễn đặt ra cho Đảng Cộng sản Việt Nam yêu cầu phải tăng cường đổi mới, nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính cho ngũ cán bộ lãnh đạo các cấp và đội ngũ đảng viên nói chung. Bởi vậy, trong bối cảnh dịch bệnh Covid -19 vẫn còn đang tiếp tục diễn biến phức tạp hiện nay đặt nhiều tỉnh và thành phố ở nước ta, trong đó có thành phố Hà Nội vào tình trạng giãn cách toàn xã hội, nhưng nhiệm vụ của hệ thống chính trị vẫn phải đảm bảo tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ lãnh đạo, đảng viên, nhằm tiếp tục củng cố và nâng cao trình độ lý luận chính trị thông qua đa dạng các hình thức đào tạo, bồi dưỡng bao gồm đào tạo, bồi dưỡng. Yêu cầu từng bước đổi mới, thực hiện tốt đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến là nhiệm vụ vừa mang tính cấp bách vừa có tính chiến lược lâu dài.

     Có thể thấy, đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến là một xu hướng tất yếu mà các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị ở nước ta đang kịp thời đón bắt, thích ứng và triển khai thực hiện có hiệu quả. Việc triển khai đào tạo, bồi dưỡng này có ý nghĩa quan trọng để tạo ra nguồn nhân lực về lý luận chính trị cho đất nước. Thông qua việc nắm bắt, cập nhật một số những hình thức giáo dục trực tuyến, chúng ta nhận thấy đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến có thế mạnh như:

     - Tổ chức hình thức đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến sẽ giảm bớt chi phí đi lại, chi phí tổ chức địa điểm học;

     - Đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến cho phép giảm thời gian đào tạo, bồi dưỡng so với các loại hình đào tạo, bồi dưỡng truyền thống nhờ hạn chế sự phân tán của các loại hình đào tạo, bồi dưỡng truyền thống cũng như thời gian đi lại của học viên, giảng viên.

     - Việc vận dụng hình thức đào tạo, bồi dưỡng này có ý nghĩa thực tiễn lớn trong bối cảnh dịch bệnh phức tạp hiện nay, chúng ta vừa có thể tổ chức lớp học, vừa đảm bảo đúng điều kiện về giãn cách.

Đây là bước tiến quan trọng đúng như nhiệm vụ trọng tâm số 2 trong nhiệm kỳ Đại hội XIII chỉ ra là: “...đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, nhất là những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư....”

     Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, cũng đặt ra một số khó khăn trong quá trình sử dụng công nghệ vào giảng dạy lý luận chính trị. Có thể nhận thấy những khó khăn sau:

     - Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư với sự phát triển mạnh mẽ về công nghệ số, việc đầu tư cho cơ sở vật chất, công nghệ không thể làm một lần là xong, mà phải là sự đầu tư thường xuyên, liên tục. Việc thường xuyên đổi mới, cập nhật những thành tựu công nghệ hiện đại là yêu cầu tất yếu khách quan nhằm tận dụng tối ưu những thành tựu công nghệ, đảm bảo tính đồng bộ, hiệu quả cao cho đào tạo, bồi dưỡng nói chung, đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị trực tuyến nói riêng.

     - Để đối phó với dịch Covid-19 hiện nay, rất nhiều trường học đã tổ chức đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến theo thời gian thực với các phần mềm phổ biến như Microsoft Teams, Zoom, Webex, Google Meet. Tuy nhiên, việc sử dụng các phần mềm này gây ra khá nhiều tranh luận trong thời gian vừa qua, nhất là những kẽ hở và tính bảo mật của chúng. Tình trạng có quá nhiều nền tảng, quá nhiều phần mềm khiến cho việc tổ chức triển khai đào tạo trực tuyến có sự phân tán, không đảm bảo tính hệ thống, tính quy chuẩn. Yêu cầu đảm bảo tính quy chuẩn, thống nhất và bảo mật có ý nghĩa rất lớn đến việc nâng cao chất lượng quản lý, chất lượng giảng dạy và sự an toàn cho hệ thống đào tạo trực tuyến nói chung và đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị trực tuyến nói riêng.

     - Đào tạo trực tuyến có sự khác biệt rất lớn với đào tạo, bồi dưỡng truyền thống. Chúng ta không thể sử dụng chương trình đào tạo, bồi dưỡng truyền thống khi đã chuyển sang phương thức đào tạo trực tuyến bởi sự khác biệt rất lớn về cách thức, mô hình đào tạo. Đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến nói chung, đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị trực tuyến nói riêng dẫn tới những đòi hỏi tất yếu về vấn đề phải đổi mới đáp ứng những yêu cầu cụ thể về kỹ thuật để triển khai kế hoạch giảng dạy chung trong toàn trường, toàn khóa; đồng thời đổi mới công tác tổ chức các kỳ thi, kiểm tra, đánh giá và kiểm định chất lượng. Nhằm đáp ứng những đòi hỏi đó, nhiều vấn đề đặt ra yêu cầu cần được tiến hành một cách đồng bộ. Đó là:

     Trước hết, đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị trực tuyến đặt ra vấn đề về công tác quản lý. Việc giảng dạy với các nội dung số hóa trên các nền tảng công nghệ thông tin hiện đại đòi hỏi công tác quản lý cũng phải được số hóa, hiện đại hóa, phát huy tối ưu vai trò của công nghệ thông tin; đảm bảo quyền lợi cho người dạy và người học, khắc phục tối đa tình trạng giảng viên không chấp hành đúng quy định và tình trạng người học vi phạm, gian lận trong quá trình học, thi, kiểm tra,... Tình hình đó đòi hỏi công tác bồi dưỡng lý luận chính trị trực tuyến phải đổi mới, sửa đổi, hoàn thiện quy chế quản lý đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với phương thức đào tạo trực tuyến các môn học này, đặc biệt là về chế độ, thù lao giảng viên lên lớp, trợ giảng; quy định về bản quyền trong dạy học, giáo trình và tài liệu, học liệu điện tử; quy định về thời gian tối thiểu tham dự lớp học, quy định về kiểm tra đánh giá môn học, quy định về quản lý người học,...

     Thực tiễn cho thấy, khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát bước đầu còn có những lúng túng nhất định trong công tác tổ chức dạy và học. Tuy nhiên, sau khi xác định rõ tình hình diễn biến dịch bệnh chưa thể có khả năng kìm chế triệt để trong thời gian trước mắt, đội ngũ lãnh đạo, quản lý nhà trường đã có những bước chuyển mạnh mẽ, chủ động nghiên cứu, tìm hiểu về đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị trực tuyến. Công tác phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng cán bộ lãnh đạo, quản lý, chuyên viên kỹ thuật trong quá trình triển khai đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến được nhanh chóng tổ chức thực hiện. Trong tinh thần hết sức khẩn trương, đội ngũ cán bộ lãnh đạo và chuyên viên của nhà trường nhanh chóng chủ động triển khai kế hoạch tổ chức tập huấn cho đội ngũ cán bộ, giảng viên, chuyên viên nhà trường về cách thức tổ chức và giảng dạy trực tuyến. Những lớp đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị trực tuyến bước đầu diễn ra một cách chủ động, bài bản, thống nhất và đạt hiệu quả cao.

     Đối với đội ngũ giảng viên, giảng dạy trực tuyến không chỉ đòi hỏi sự am hiểu về lĩnh vực chuyên môn giảng dạy mà còn đặt ra yêu cầu rất cao về vấn đề kỹ thuật, công nghệ và phương pháp giảng dạy. Giảng viên phải có kiến thức, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin, hiểu rõ về hệ thống quản lý khóa học trực tuyến, kỹ năng giảng dạy trực tuyến, giảng dạy từ xa.

     Đối với các giảng viên lý luận chính trị thì có rất nhiều vấn đề đặt ra cần phải giải quyết. Các môn lý luận chính trị vốn khô khan, nhiều khái niệm, phạm trù, định nghĩa; giữa lý luận và thực tiễn có những vấn đề hóc búa không dễ lý giải, quá trình giảng bài của giảng viên có thể nhận được những câu hỏi rất khó, có thể có cả sự nhạy cảm về chính trị. Toàn bộ bài giảng có thể được người học ghi lại và đưa lên mạng. Nếu bài giảng không tốt, đặc biệt là những bài giảng có vấn đề về chính trị khi bị đưa lên mạng có thể ảnh hưởng rất lớn đến uy tín của giảng viên và nhà trường. Bởi vậy, để giảng dạy lý luận chính trị trực tuyến, đòi hỏi đội ngũ giảng vừa nắm vững về chuyên môn, đồng thời có khả năng sử dụng thành thạo ứng dụng công nghệ, có kỹ năng xử lý tình huống tốt. Việc thiết kế kịch bản dạy học, xây dựng hình ảnh, video clip, tích hợp các trang màn hình, tương tác với người học, kết nối với cán bộ quản lý đào tạo, theo dõi từng người học trong giờ học, khả năng nắm bắt trong tiếp nhận và xử lý thông tin phản hồi từ phía người học không phải là việc đơn giản, đòi hỏi cần có tinh thần cầu thị và khả năng học hỏi ứng dụng công nghệ thực sự nghiêm túc, công phu. Việc đổi mới phương pháp giảng dạy là yêu cầu có tính chất bắt buộc đối với giảng viên trong quá trình chuyển từ mô hình đào tạo, bồi dưỡng truyền thống sang đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến.

     Đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến đòi hỏi người học xác định rõ mục tiêu học tập, chuẩn bị đủ điều kiện về thiết bị công nghệ (máy tính, điện thoại thông minh, có kết nối internet tốc độ cao…), kỹ năng sử dụng công nghệ, cài đặt và sử dụng phần mềm, chuẩn bị không gian học tập, lập kế hoạch học tập, nghiên cứu, khai thác tài liệu. Tuy nhiên, với nhiều lý do khác nhau, mặt bằng sử dụng công nghệ của người học không đồng đều. Có những người học gặp khó khăn trong kết nối đường truyền Internet không ổn định; có những học viên tuy không gặp khó khăn về cơ sở vật chất, thiết bị công nghệ nhưng lại thụ động, ỷ lại, đối phó trong học tập, khiến cho việc giảng dạy, bồi dưỡng trực tuyến khó đi vào thực chất.

     Các môn lý luận chính trị có tính khái quát và trừu tượng cao, trong khi đó, đào tạo, bồi dưỡng nói chung, đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị trực tuyến nói riêng đặt ra yêu cầu cao về việc tự học, tự nghiên cứu; tuy vậy, thực tế học viên thường chưa bỏ được thói quen học tập truyền thống với tính ỷ lại, thụ động. Do vậy, đòi hỏi người học phải nỗ lực rất lớn mới có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập.

     Do tính trừu tượng, khái quát vốn có của các môn học lý luận chính trị nên việc xây dựng nội dung tài liệu điện tử không phải việc đơn giản. Điều đó cũng có nghĩa là việc tạo ra một bài giảng trực tuyến sinh động, dễ hiểu là một thử thách lớn đối với giảng viên. Để làm tốt vấn đề này, ngoài giảng viên lý luận phụ trách về mặt chuyên môn cần phải có đội ngũ chuyên gia công nghệ thông tin hỗ trợ về mặt kỹ thuật để tận dụng tối đa thế mạnh của công nghệ thông tin, ưu thế của hiệu ứng kỹ thuật.

     Vừa qua, trước bối cảnh dịch bệnh còn đang diễn biến phức tạp, việc thống nhất nhận thức tư tưởng về cần thiết triển khai đào tạo lý luận chính trị trực tuyến ở Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong thành phố Hà Nội được toàn bộ cán bộ, giảng viên, chuyên viên xác định rõ. Đây là cách làm việc rất mới với các ngành lý luận chính trị nói chung và ở Trường ta nói riêng; thực sự là cuộc cách mạng, đổi mới căn bản và mạnh mẽ phương pháp dạy và học hiện đại, phù hợp với Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Mặc dù mới triển khai tiếp cận và trải qua thời gian ngắn ứng dụng phương pháp giảng dạy trực tuyến (bắt đầu từ tháng 8/2021), nhưng phần lớn giảng viên Nhà trường đã có những bài giảng thành công với hình thức này. Tuy nhiên, trong thời gian tới, để những bài giảng lý luận chính trị trực tuyến trở nên hiệu quả, thu hút được người học hơn nữa thì song song với quá trình giảng dạy vẫn cần tiếp tục bổ sung, cập nhật những kỹ mới của các ứng dụng công nghệ. Một số giải pháp có thể nghĩ tới và cần được tiến hành như sau:

     - Xây dựng, chuyển đổi, kết cấu lại nội dung các chương trình tổng thể, chương trình chi tiết, kế hoạch đào tạo các chuyên ngành lý luận chính trị sang chương trình, kế hoạch đào tạo trực tuyến từ việc tuyển sinh, tổ chức học tập, thi, kiểm tra, công nhận chứng chỉ, bằng tốt nghiệp… Tiến hành nâng cấp cơ sở hạ tầng thông tin, xây dựng thư viện điện tử;

     - Bên cạnh việc xây dựng đội ngũ giáo viên lý luận chính trị tâm huyết, yêu nghề, tuyệt đối trung thành, có niềm tin, có kiến thức mới gắn với thực tiễn cần xây dựng các tiêu chí đối với giảng viên giảng dạy trực tuyến. Đồng thời phải có chế độ tính giờ giảng phù hợp để các giảng viên yên tâm, nhanh chóng tiếp cận.

     - Tiếp tục nâng cấp cơ sở hạ tầng phục vụ triển khai dạy học trực tuyến: trang bị và nâng cấp hệ thống máy tính, thiết bị thu, phát các bài giảng trực tuyến, các quy định về việc tổ chức giảng dạy và học tập. Tăng cường cơ sở vật chất cho xây dựng các phòng học hiện đại, xây dựng thư viện số.

     Giảng dạy trực tuyến là một trong những hình thức ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động dạy và học. Việc ứng dụng hình thức này là xu hướng tất yếu, nguyên nhân cơ bản là do sự phát triển của khoa học, công nghệ đưa tới, dịch bệnh Covid-19 chỉ góp phần thúc đẩy nhanh hơn quá trình tiến tới hình thức học tập này. Nắm bắt và ứng dụng khoa học, công nghệ vào quá trình giảng dạy là một trong những nhiệm vụ chính trị của Nhà trường, của mỗi người giảng viên, góp phần thực hiện thành công một trong những mục tiêu mà Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII đã đặt ra: “Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực gắn với đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, ứng dụng và phát triển mạnh mẽ khoa học, công nghệ”[1]

TS Nguyễn Thị Hải Yến – Giảng viên Khoa Lý luận cơ sở

Admin Lê Hồng Phong