Phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” là hệ thống những giá trị cao đẹp của cán bộ, chiến sĩ, của các tập thể quân nhân và của toàn thể Quân đội nhân dân Việt Nam được hiện thực hóa theo tư tưởng Hồ Chí Minh về mẫu hình người quân nhân cách mạng của một Quân đội mang bản chất giai cấp công nhân; có tinh thần nhân dân và tính dân tộc sâu sắc; một quân đội cách mạng từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu. Dưới đây là những đặc trưng cơ bản của phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong tình hình mới:

      Một là , tận trung với nước, với Đảng, với chế độ xã hội chủ nghĩa, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân.

     Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”¹. Đó cũng là một lời hứa danh dự của Người với dân tộc, với các anh hùng dân tộc - những người đã vượt qua biết bao gian nan thử thách, lập biết bao chiến công để xây dựng và bảo vệ lãnh thổ vẹn toàn của dân tộc. Nhờ vậy, dân tộc Việt Nam mới có nền gốc để vươn lên về mọi mặt trong thời đại ngày nay.

     Từ khi ra đời đến nay, Quân đội ta luôn luôn thực hiện trọn vẹn “trung với nước”, dù trong những hoàn cảnh vô cùng khó khăn thử thách. Đó là một phẩm chất cao quý của quân đội cách mạng, và cũng chỉ có các lực lượng vũ trang cách mạng mới có lòng trung thành vô hạn với lợi ích dân tộc. Ở mọi hoàn cảnh lịch sử, với các yêu cầu, nhiệm vụ của dân tộc trong bảo vệ Tổ quốc, Quân đội ta đã phát huy cao nhất lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc, kiên định con đường phát triển mà dân tộc đã chọn. Ngay sau khi thành lập, Quân đội ta, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam, đã cùng dân tộc giành thắng lợi trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945, cùng dân tộc đưa hai cuộc kháng chiến thần thánh đến thắng lợi, làm cho nước nhà hoàn toàn thống nhất và tạo điều kiện để cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội. Điều đó chứng minh rằng, cán bộ, chiến sĩ Quân đội ta luôn luôn thấm nhuần sâu sắc các giá trị truyền thống của dân tộc, nhất là truyền thống đánh giặc giữ nước; giác ngộ sâu sắc lợi ích chân chính của Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa và trách nhiệm cao cả của quân đội. Có thể nói, Quân đội ta từ dân tộc mà ra, hoà vào dân tộc, sát cánh cùng đại gia đình dân tộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

     Phẩm chất trung với nước, với dân tộc, với chế độ xã hội chủ nghĩa, cùng những đóng góp to lớn của quân đội vào sự nghiệp vĩ đại của dân tộc vừa là nguyên nhân, vừa là kết quả của mối quan hệ máu thịt giữa dân tộc Việt Nam và Quân đội nhân dân Việt Nam. Sự hình thành, phát triển phẩm chất trung với nước, với dân tộc, với chế độ chủ nghĩa xã hội đã giúp cho Quân đội ta không chỉ mang bản chất giai cấp, bản chất cách mạng của giai cấp công nhân, của Đảng Cộng sản Việt Nam, mà còn mang đậm tính dân tộc.

      Hai là , giữ vững truyền thống tốt đẹp: “hiếu với dân”; một lòng, một dạ phục vụ nhân dân, vì nhân dân quên mình, vì nhân dân chiến đấu.

     Để đáp lại sự sinh thành, nuôi dưỡng, đùm bọc, sự chăm lo về mọi mặt của nhân dân, cán bộ, chiến sĩ quân đội ta đã làm hết mình vì nhân dân. Quan hệ tốt đẹp đó biểu hiện trước hết ở tinh thần vì nhân dân chiến đấu, vì nhân dân hy sinh. Hàng vạn cán bộ, chiến sĩ Quân đội ta đã anh dũng hy sinh trên các chiến trường vì sự nghiệp giải phóng dân tộc khỏi sự xâm lược là một chứng minh hùng hồn cho giá trị truyền thống đó. Cán bộ, chiến sĩ Quân đội còn thường xuyên tham gia tuyên truyền, vận động nhân dân nâng cao nhận thức và thực hiện thắng lợi đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đồng thời, hết lòng giúp đỡ nhân dân phát triển kinh tế, văn hoá, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Hành động cùng ăn, cùng ở, cùng làm của cán bộ, chiến sĩ Quân đội đã có tác dụng gắn bó Quân đội với nhân dân. Sự tham gia tích cực của quân đội vào nhiệm vụ xóa đói giảm nghèo cho nhân dân, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tham gia chăm sóc, bảo vệ sức khỏe, tính mạng của nhân dân trong đại dịch Covid-19 thời gian qua, càng làm đẹp hơn, sâu sắc hơn truyền thống “hiếu với dân”.

     Với phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, các thế hệ những người quân nhân cách mạng đã xử sự đúng với tư cách là con em của nhân dân, chấp hành nghiêm chỉnh kỷ luật dân vận, cho nên khi “xa dân nhớ, ở dân thương”. Hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ - hình ảnh cụ thể, sống động và cao đẹp của hàng triệu cán bộ, chiến sĩ quân đội, sẽ sống mãi và không bao giờ phai mờ trong con tim, khối óc của nhân dân.

      Ba là,  có tinh thần quyết chiến quyết thắng, độc lập, tự chủ, tự cường, dũng cảm, mưu trí, sáng tạo, khắc phục khó khăn, gian khổ, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ, tích cực học tập, rèn luyện nâng cao bản lĩnh chính trị và những phẩm chất, năng lực cần thiết của người quân nhân.

Mặc dù luôn được Đảng, Bác Hồ, Nhà nước và nhân dân chăm lo về mọi mặt, song không vì thế mà Quân đội ta giảm đi tinh thần tự lực, tự cường, vượt qua mọi khó khăn gian khổ. Trong mọi thời kỳ, cán bộ, chiến sĩ Quân đội ta luôn luôn thể hiện rõ tinh thần đó. Nhờ vậy, Quân đội ta đã xây dựng nên truyền thống vẻ vang: Trung với Đảng, hiếu với dân, chiến đấu hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng. Giá trị truyền thống đó là cơ sở để quân đội ta được Đảng và nhân dân ta tôn vinh, anh em, bạn bè quốc tế tin yêu, mến phục.

      Bốn là, dân chủ, kỷ luật, đoàn kết, thương yêu đồng chí, đồng đội. Các phẩm chất như tình thương yêu đồng chí, đồng đội lúc thường cũng như lúc chiến đấu; quan hệ dân chủ, thân ái giữa cán bộ và chiến sĩ, giữa cấp trên và cấp dưới, giữa lãnh đạo và quần chúng; sự chia ngọt, sẻ bùi và cùng chung gian nan hoạn nạn đã làm cho cán bộ, chiến sĩ toàn quân trong các giai đoạn lịch sử khác nhau đoàn kết như keo sơn, đồng lòng chung sức xây dựng quân đội vững mạnh, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao phó. Truyền thống đó là sự hội tụ, kết tinh của bản lĩnh chính trị và tính nhân văn cao đẹp của từng quân nhân, từng tập thể quân nhân và của Quân đội nói chung. Đó cũng chính là sức mạnh nội tại để Quân đội ta tạo ra các giá trị tinh thần khác trong mọi hoạt động của mình.

      Năm là , có lối sống trong sạch, lành mạnh, có văn hóa, lạc quan yêu đời, trung thực giản dị, tiết kiệm. Đó là những đức tính của một đội quân cách mạng từ nhân dân mà ra, được Bác Hồ rèn luyện, dạy dỗ trong những năm chiến đấu với kẻ thù ngoại xâm. Đức tính đó toát lên từ cách ăn mặc, xưng hô, giao tiếp, ứng xử với nhân dân, tạo nên sự gần gũi, gắn bó nên được dân tin yêu, gửi gắm khi gặp khó khăn cần được giúp đỡ động viên.

      Sáu là , giữ gìn và phát triển các quan hệ tốt đẹp với nhân dân và quân đội các nước anh em, đặc biệt là các nước láng giềng, và đối xử nhân đạo với tù binh trong chiến tranh

     Nhìn lại chặng đường 77 năm qua, chúng ta có quyền tự hào về tình nghĩa thủy chung của Quân đội ta với nhân dân, quân đội Lào, Cam-pu-chia, Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa trước đây. Sau khi Liên Xô tan rã, chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu sụp đổ, cán bộ, chiến sĩ Quân đội ta vẫn ghi nhớ công lao của nhân dân và quân đội các nước anh em. Bằng các hình thức tiếp xúc khác nhau, Quân đội ta đã và đang giữ gìn, phát huy truyền thống đoàn kết quốc tế tốt đẹp đó.

     Đối xử nhân đạo với tù bình, hàng binh, đặc biệt là những sĩ quan, binh sĩ bị thương là một nét đẹp của cán bộ, chiến sĩ Quân đội ta trong chiến tranh. Mục đích cao nhất của Quân đội ta là chiến đấu để chiến thắng và đem lại hoà bình. Bởi vậy, khi kẻ địch đã thua hàng thì Quân đội ta không bao giờ dồn đến bước đường cùng, mà luôn mở cho chúng một con đường sống, một cơ hội cứu vãn hoà bình, hữu nghị. Đó là một biểu hiện nhân đạo của chiến tranh chính nghĩa, của những người cộng sản và quân nhân cách mạng.

     Trong giai đoạn hiện nay, để phát huy hơn nữa phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, chúng ta cần tập trung:

      Thứ nhất, giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội; đề cao vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy và cơ quan chính trị các cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức hoạt động thực tiễn nhằm phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” của cán bộ, đảng viên và xây dựng nhân cách quân nhân cách mạng trong thời kỳ mới, giáo dục của Đảng trong giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”.

     Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Quân đội ta có sức mạnh vô địch, vì nó là một quân đội nhân dân do Đảng ta xây dựng, Đảng ta lãnh đạo và giáo dục”². Quân đội ta do Đảng ta, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh tổ chức, lãnh đạo, giáo dục và rèn luyện. Vì vậy, sự lãnh đạo, giáo dục, rèn luyện của Đảng là nhân tố quyết định sự trưởng thành và chiến thắng của quân đội ta, bảo đảm giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong mọi giai đoạn xây dựng và phát triển của quân đội.

     Trong thời kỳ mới, trước những tác động của điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước, trước yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại không những đòi hỏi phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, mà còn đặt ra những vấn đề mới về nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, đối với việc giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”. Đảm bảo cho quân đội ta tuyệt đối trung thành với Đảng, với Nhà nước, với Tổ quốc và nhân dân, với chế độ xã hội chủ nghĩa; đồng thời có đủ sức mạnh để hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao cho.

     Để giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, để phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” tiếp tục được giữ vững và phát huy trong thời kỳ mới, phải chăm lo xây dựng hệ thống tổ chức đảng trong quân đội trong sạch, vững mạnh, đủ sức lãnh đạo hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao; tăng cường rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên trong quân đội thực sự là “hạt nhân”, là “nòng cốt” trong việc giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”. Thường xuyên củng cố và nâng cao năng lực hoạt động của hệ thống cơ quan chính trị, cán bộ chính trị trong quân đội là vấn đề rất quan trọng cần phải tập trung làm tốt để giữ vững và phát huy phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ.

      Thứ hai, nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, giáo dục đạo đức cách mạng, giáo dục bản chất, truyền thống tốt đẹp của dân tộc, của Quân đội và đơn vị. Không ngừng đổi mới cách thức, phương pháp giáo dục lý luận chính trị cho phù hợp với tình hình mới. Nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo trong Quân đội cả về chất và lượng, tăng cường giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, văn hóa và những giá trị tốt đẹp của dân tộc ta trong các trường đại học, học viện, trong các đơn vị Quân đội. Bên cạnh đó, cần giáo dục truyền thống lịch sử anh hùng của đơn vị cho cán bộ, đảng viên và chiến sĩ.

      Thứ ba, phát huy vai trò của các tổ chức, đoàn thể chính trị - xã hội trong Quân đội, của hệ thống chính trị và toàn thể xã hội trong xây dựng, phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới.

     Phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”. Nâng cao nhận thức của Ban Chấp hành Đoàn các cấp về vai trò, trách nhiệm của Đoàn trong tham gia giáo dục thế hệ trẻ giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, nhất là tổ chức đoàn ở các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, dạy nghề và ở địa phương. Quan tâm giáo dục chính trị, lịch sử, truyền thống cho đoàn viên, thanh niên, nhất là giáo dục thanh niên về nhiệm vụ của cách mạng, nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc, bản chất, truyền thống quân đội và phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”.

     Phát huy vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam trong giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”. Nâng cao trách nhiệm của các chi hội ở các địa phương, đơn vị trong tham gia giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”. Động viên hội viên tích cực động viên chồng, con, em, địa phương, gia đình mình hoàn thành tốt nghĩa vụ quân sự; phối hợp chặt chẽ với các đơn vị quân đội (mà con em mình đang công tác) để giáo dục, động viên con em giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”.

     Phát huy vai trò của Hội Cựu Chiến binh Việt Nam trong giữ vững và phát huy phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ. Là những người đã từng trải qua những năm tháng rèn luyện trong quân đội, họ sẽ là những tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo trong việc giữ gìn và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới. Vì vậy, cần nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các hội viên đối với giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, vừa phải tự mình gương mẫu, vừa giáo dục con cháu giữ vững và phát huy phẩm chất tốt đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới.

      Thứ tư, nâng cao ý thứ tự giáo dục, tự rèn luyện phấn đấu  phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới của cán bộ, đảng viên, chiến sĩ.

Vai trò cơ bản có tính quyết định trực tiếp nhất đối với việc giữ vững và phát huy phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ là sự nỗ lực phấn đấu, rèn luyện của toàn thể cán bộ, chiến sĩ quân đội trong nhận thức và hành động, thể hiện cụ thể trong thực tiễn huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu, công tác và lao động sản xuất, cũng như trong cuộc sống sinh hoạt của mỗi quân nhân trong mọi nhiệm vụ, mọi điều kiện, mọi hoàn cảnh. Việc giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” là công việc của chính mỗi cán bộ, chiến sĩ trong quân đội.

     Trước yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng, nhiệm vụ của quân đội trong bối cảnh mới của tình hình thế giới, khu vực và trong nước để giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” đòi hỏi mỗi cán bộ, chiến sĩ phải nỗ lực rèn luyện, phấn đấu triển khai thực hiện tốt Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, tiếp tục giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới.

      Thứ năm , tiếp tục thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Chỉ thị 788-CT/QUTW, ngày 26/1/2/2013 của Thường vụ Quân ủy Trung ương về thực hiện Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” có chiều sâu và hiệu quả thực hiện.

     Không ngừng tuyên truyền, giáo dục sâu rộng trong cán bộ, đảng viên, chiến sĩ và các đơn vị trong Quân đội mục đích, nội dung, ý nghĩa của việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Nhất là chuyên đề toàn khóa Đại hội XIII của Đảng năm 2021 “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về ý chí tự lực, tự cường, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc” và biến thành hành động cách mạng trong toàn quân. Phải làm cho việc học tập và làm theo thấm nhuần thực sự vào trong mỗi suy nghĩ, nếp sống và hành động của cán bộ, chiến sĩ Quân đội ta.

     Tăng cường sự lãnh đạo trực tiếp, thường xuyên của cấp ủy các cấp, tổ chức đảng, sự nêu gương của cán bộ nhất là đội ngũ chính ủy, chính trị viên, chỉ huy cơ quan, đơn vị. Thực sự là những tấm gương sống, điển hình cho chiến sĩ noi theo. Từ nhân cách, đạo đức, lối sống, tác phong làm việc khoa học, có trí tuệ, có bản lĩnh, yêu thương cấp dưới, tuân thủ mệnh lệnh của cấp trên. Có như vậy, mới khiến cán bộ, chiến sĩ cấp dưới khâm phục, noi gương.

     Đưa nội dung phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” theo tinh thần Chỉ thị 788 -CT/QUTW vào các Nghị quyết, Kế hoạch, Chương trình hành động thực hiện việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh thành nền nếp thường xuyên trong toàn quân. Kết hợp chặt chẽ các phong trào thi đua “rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” và các cuộc vận động khác trong Quân đội, hoàn thành tốt các nhiệm chính trị của cơ quan, đơn vị.

      Thứ sáu, đẩy mạnh đấu tranh ngăn chặn, phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống, về chính trị tư tưởng trong Quân đội hiện nay. Thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 (khóa XI, XII, XIII) về tự phê bình và phê bình, chống suy thoái về tư tưởng chính trị trong đội ngũ cán bộ, đảng viên hiện nay. Tránh xa các biểu hiện tiêu cực, xa dân, sống xa hoa, lãng phí, gây mất lòng tin của nhân dân với cán bộ, đảng viên và chiến sĩ. Không ngừng đấu tranh chống lại các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch chống phá Đảng và Nhà nước ta.

     Trong 77 năm qua, Quân đội nhân dân Việt Nam đã làm nên nhiều điều kỳ diệu, trong đó có việc xây dựng, giữ gìn và phát triển các giá trị cao đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ”. Các giá trị cao đẹp đó đã, đang và sẽ sống mãi trong lý trí và tình cảm của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta, cũng như của anh em, bạn bè quốc tế.

Th.s Trần Đình Anh - Giảng viên Khoa Xây dựng Đảng

Tài liệu tham khảo:

^1. Trích lời căn dặn của Bác Hồ với cán bộ, chiến sĩ Đại đoàn Quân Tiên Phong tại Đền Giếng khu di tích Đền Hùng (thuộc núi Nghĩa Lĩnh, xã Hy Cương, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ) ngày 19/9/1954.

^2.  Hồ Chí Minh, Toàn tập, Tập 14, Nxb Chính trị Quốc gia, H. 2011, tr.435.

Admin Lê Hồng Phong